ابرشهرها طیف بسیار گسترده‌ای از انواع بناها، صنایع و افراد در سطوح مختلف اجتماعی را در خود جای داده‌اند و از این لحاظ ساختار پیچیده‌ای را به‌وجود آورده‌اند که مدیریت آن بسیار مشکل است. با در نظر گرفتن این شرایط، سطح بسیار بالایی از آسیب‌پذیری نیز در وجوه مختلف متوجه این ابرشهرها است.
به علاوه وقوع هر نوع مخاطره‌ای در یک ابر شهر نه‌تنها ساختارهای مختلف آن شهر را متأثر می‌کند، بلکه نتایج آن در سطح بسیار گسترده‌تری در سطوح ملی، منطقه‌ای و جهانی نیز مؤثرند. یکی از نهادهای بین‌المللی که اقدامات مؤثری در زمینه تدوین و اجرای استراتژی‌های جهانی در زمینه پرداختن به امر مدیریت بحران بالاخص در مناطق شهری فعالیت دارد بانک جهانی است. عمده فعالیت این نهاد در زمینه حمایت‌های مالی و اعتباری در امر ایجاد و یا بازسازی اجزای مختلف محیط‌های شهری است. در این راستا در برآوردهای به عمل آمده، بانک جهانی تنها در بین سال‌های 1980 تا 1999 در حدود 8میلیارد دلار به این امر تخصیص داده است.
مخاطرات زمین‌لرزه در سطح جهان
هر ساله چندین میلیون زمین‌لرزه با بزرگای متفاوت در جهان رخ می‌دهد. بسیاری از این زمین‌لرزه‌ها به علل مختلفی چون بزرگای بسیار کوچک و وقوع در مناطق دور، به وسیله دستگاه‌های لرزه‌نگاری کشف نشده باقی می‌مانند. به‌طور متوسط در هر سال 2 زمین‌لرزه با قدرت نزدیک به 8 ریشتر، در مواقعی بسیار ویران کننده، در جهان رخ می‌دهد که با خسارات و تلفات سنگینی همراه است. تعداد تلفات انسانی حاصل از زمین‌لرزه در بین سال‌های 1990 تا 2005، 457698 نفر است.
مخاطرات زمین لرزه در ایران
ایران بخشی از کمربند کوه‌زایی آلپ هیمالیا است. کمربند کوه‌زایی آلپ هیمالیا، به‌عنوان آخرین و جوانترین نواحی کوه‌زایی جهان شناخته شده است. در تحقیقات اخیر مشخص شده است که بیش از 70 درصد از شهرهای ایران در معرض زمین لرزه‌های مخرب قرار دارند. از سال1340 تاکنون زمین‌لرزه‌های مختلف و در مواقعی بسیار ویران کننده، در مناطق مختلف کشور رخ داده است که با خسارات و تلفات سنگینی همراه بوده‌اند.
در مقام مقایسه می‌توان به زمین‌لرزه‌های مشابه در سایر نقاط جهان اشاره کرد. برای نمونه در سال 1989 زمین‌لرزه 1/7 ریشتری کالیفرنیا تنها 62 کشته، همچنین چهار روز قبل از وقوع زمین‌لرزه بم، زمین لرزه‌ای 6/6 ریشتری در کالیفرنیای مرکزی به وقوع پیوست که خسارات چندانی به‌جای نگذاشت. در مجموع در قرن بیستم زمین‌لرزه‌های آمریکای شمالی تنها 1000 کشته برجای گذاشته درحالی که در همین بازه زمانی زمین‌لرزه‌های رخ داده در ایران 126000 کشته در پی داشته است.
نمونه‌های مقایسه‌ای به وضوح نشان می‌دهد که دلیل چنین تفاوتی در میان خسارات حادث شده تنها شدت زمین لرزه نیست، بلکه نقش اصلی را آسیب‌پذیری محیط‌های شهری ایفا می‌کند. با وجود اینکه از زمین لرزه سال 1962 به بعد، مطالعات و تحقیقات زیادی در ایران صورت گرفته است. هیچ‌یک به نتیجه نرسیده است و سرانجام منجر به ایجاد فجایعی چون خسارات ناشی از زمین‌لرزه بم شده است.
تهران نیز در منطقه‌ای بسیار لرزه خیز واقع شده است. وجود 15 گسل مؤثر بر حوزه استان تهران نیز دلیلی بر این ادعا است. در این میان سه گسل، که هر یک به تنهایی پتانسیل ایجاد زمین‌لرزه‌ای با بیش از 7 ریشتر قدرت را دارا هستند، مورد توجه خاص قرار گرفته‌اند. این گسل‌ها عبارتند از:گسل مشا (طول: حدود 200کیلومتر)، گسل شمال تهران (طول: حدود 90 کیلومتر)، گسل جنوب ری (طول: حدود 20 کیلومتر).فراوانی زمین لرزه‌های با بزرگی بیش از 4 ریشتر استان تهران در منطقه حائل 150 کیلومتری از سال 1900 تا سال2004 نشان می‌دهد، بالاترین فرکانس وقوع سالانه زمین لرزه در این منطقه 1 سال، کمترین فرکانس 10 سال و فرکانس متوسط 2 سال است. در میان 116 زمین لرزه مورد بررسی قرار گرفته، در حدود 6 زمین‌لرزه با داشتن شدتی بیشتر از 6ریشتر به‌عنوان زمین لرزه‌های بحرانی معرفی شده‌اند که عموماً در بازه‌های زمانی بین 10 تا 20 ساله رخ داده‌اند.در مورد زمان وقوع زمین‌لرزه‌ها در تهران نیز داده‌ها نشان می‌دهد که بیشترین زمین لرزه‌ها در غروب و حوالی بامداد اتفاق افتاده است.
مطالعات آماری انجام شده از سوی برخی متخصصان زمین‌لرزه، در زمینه زمین‌لرزه‌های تاریخی ثبت شده در ناحیه ری و تهران حاکی از آن است که با احتمال بیش از 70 به‌طور متوسط هر 158 سال زمین‌لرزه‌ای ویرانگر در این ناحیه رخ داده است. براساس همین تحقیقات آخرین زمین لرزه در تهران 172 سال پیش اتفاق افتاد. بنابراین می‌توان گفت که وقوع زمین لرزه تهران 14 سال تأخیر زمانی دارد.
به‌علت پیچیدگی حوزه مدیریت بحران شهری، حساسیت بالای مخاطرات طبیعی، بالاخص زمین لرزه، سبب شده است تا طیف گسترده‌ای از این فعالیت‌های جوامع و تجربیات، متوجه بهبود تصمیم‌گیری‌های مربوط به مدیریت بحران زمین‌لرزه در شهرها شود. اهمیت مقوله فوق در مورد شهرهای ایران بالاخص تهران، به‌عنوان شهری دارای دوازده گسل مؤثر و سه گسل اصلی مستعد وقوع زمین لرزه‌هایی قدرتمند دارای ساختاری بسیار پیچیده و آسیب‌پذیر در این زمینه باید مدنظر قرار گیرد.
